روز جمعه را به جهت اجتماع مردم براى نماز، جمعه

«يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِذا نُودِيَ لِلصَّلاةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلى‏ ذِكْرِ اللَّهِ وَ ذَرُوا الْبَيْعَ ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ»
اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! هنگامى كه براى نماز روز جمعه اذان گفته شود، به سوى ذكر خدا بشتابيد و خريد و فروش را رها كنيد كه اين براى شما بهتر است اگر مى‏دانستيد. (جمعه، 9)

با سلام و درود

راغب در "المفردات" می گوید روز جمعه را به جهت اجتماع مردم براى نماز، جمعه گفته ‏اند. (المفردات، ص 202)

برخی مسلمانان گفتند یهود و نصاری هر کدام برای خود، روزی را تعیین کرده و در آن روز دور هم جمع شده و عبادت می کنند، بهتر است ما نیز چنین روزی را انتخاب کنیم.

آن ها روز قبل از شنبه را که به آن "یوم العروبه" می گفتند، انتخاب کردند.

لذا جمعه را جمعه نامیده اند، زیرا در آن روز مسلمانان دور هم جمع شدند تا ذکر و یاد خداوند را انجام دهند. از اینرو روز جمعه روز اجتماع مسلمانان بود. (ر.ک: تفسير نمونه، ج ‏24، ص 130؛ تفسير جوامع الجامع، ج ‏4، ص 292)

البته اشاراتى در باره اين تفکر در روایات آمده: پيامبر اکرم صلی الله علیه وآله فرمودند: چه مى‏ شود شما را اگر يكى از شما شامگاه پنجشنبه خود را براى (نماز) جمعه آماده كند، همان گونه كه يهوديان شامگاه جمعه خود را براى شنبه آماده مى‏ كنند؟ (تفسير البصائر، ج 46، ص 345)

در مجمع البیان آمده:
روز جمعه را جمعه می گویند، زیرا خداوند در آن روز از خلقت و آفرینش اشیاء فارغ شد و مخلوقات جمع آمدند. (مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ‏10، ص 431)

هم چنین آن روز را به خاطر تشکیل اجتماعات در آن روز، جمعه نامیدند. (همان)

در روایت آمده:
"قَالَ لَهُ رَجُلٌ كَيْفَ سُمِّيَتِ الْجُمُعَةُ قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَمَعَ فِيهَا خَلْقَهُ لِوَلَايَةِ مُحَمَّدٍ وَ وَصِيِّهِ فِي الْمِيثَاقِ فَسَمَّاهُ يَوْمَ الْجُمُعَةِ لِجَمْعِهِ فِيهِ خَلْقَه‏"
مردى از امام باقر عليه السلام سؤال كرد چرا جمعه، جمعه ناميده شد؟ حضرت فرمودند: خداوند در روز ميثاق (عالم ذرّ) مردم را به ولايت محمّد و وصىّ او جمع كرد، پس به جهت جمع خلق، آن را جمعه ناميد. (الكافي، ج ‏3، ص 415، ح 7)

حضرت علی بن ابی طالب(ع)...